W obliczu ostatnich wydarzeń, które dzieją się za naszą wschodnią granicą, problemów w dostawie prądu, czy katastrof naturalnych, skłaniamy się ku pytaniu: czy jesteśmy wystarczająco przygotowani na wypadek, w którym zabrakłoby Internetu lub łączności GSM? W tym artykule wymieniam technologie i aplikacje, które mogą nam pomóc w takich sytuacjach.
Odcinek #32
Ten sam temat poruszamy w najnowszym odcinku podcastu, którego możecie posłuchać tutaj:
Sneakernet
Sneakernet to termin określający sieć, w której uczestnicy wymieniają się danymi za pomocą nośników danych, przenosząc je od jednego do drugiego komputera. Od angielskich słów sneakers określających trampki oraz net, czyli sieć.
Warto zaopatrzyć się w nośniki danych takie jak pendrive'y czy zewnętrzne dyski twarde wyposażone w popularne złącze USB 3.0 lub nowsze. Gdy nie mamy połączenia z globalną siecią, to możemy nadal łączyć komputery za pomocą domowych routerów WiFi. Jednak przenosząc duże ilości danych samodzielnie, pieszo, jesteśmy w stanie osiągnąć większy zasięg i szybkość przesyłu niż niejeden domowy router.
W takiej sytuacji kopiujemy pliki, zakładamy buty, a następnie przemieszamy się z punktu A do punktu B, gdzie znajduje się drugi komputer. Wiele firm korzysta dysków zamiast Internetu do transportu dużych ilości danych, przenosząc np. drogą lotniczą wiele nośników.
Przydatne aplikacje
Większość z wymienionych aplikacji możecie pobrać z wolnego i otwartego repozytorium aplikacji F-droid, o którym zrobiliśmy dedykowany materiał:
Arkadiusz Wieczorek
Briar — komunikator niepotrzebujący Internetu
Briar to szczególny komunikator, o którym wspomnieliśmy już w odcinku o (nie)bezpiecznych komunikatorach:
Arkadiusz Wieczorek
Szczególną zaletą Briara jest to, że potrafi działać w lokalnej sieci WiFi, która nie ma połączenia z Internetem, a także za pośrednictwem Bluetooth. Briar potrafi też tworzyć blogi, których posty są roznoszone przez opisany powyżej sneakernet. Uwaga: w odcinku wspomnieliśmy, że za pomocą sneakernet mogą być także transmitowane briarowe wiadomości na czacie, ale jednak w obecnej wersji ten typ transmisji jest używany tylko do blogpostów. Autorzy rozważają rozszerzenie sneakernetowych możliwości Briara w przyszłości.
Idealne zastosowanie takiej komunikacji może mieć miejsce np. w czasie protestu, gdzie celowo wyłączono by dostęp do Internetu, aby utrudnić komunikacje pomiędzy uczestnikami wydarzenia. W takiej sytuacji Briar umożliwia bezkonkurencyjną komunikację, której żaden podmiot nie jest w stanie ocenzurować, czy zatrzymać. Każda wiadomość jest szyfrowana od końca do końca (tzw. end-to-end encryption). Zatem podsłuchanie wymienianych wiadomości przez osoby postronne, czy też autorów samej aplikacji, bez dostępu do konkretnego urządzenia jest mocno utrudnione. Briar umożliwia komunikację poprzez wbudowane grupy, fora, blogi, a także czaty prywatne pomiędzy dwoma użytkownikami. W przypadku dostępu do Internetu Briar jest w stanie korzystać z sieci Tor, dodając dodatkową ochronę dla użytkowników przed inwigilacją.
Link do strony projektu: https://briarproject.org/
OrganicMaps oraz OsmAnd — offline'owe mapy na twoim urządzeniu
Organic Maps oraz OsmAnd to dwie aplikacje korzystające z dobrodziejstwa map OpenStreetMap. Wiele je różni - począwszy od skomplikowania interfejsu po system wyznaczania tras - niemniej jednak to, co je łączy, to możliwość pobierania map na nasz telefon z Androidem. Możemy pobrać mapę i korzystać z nawigacji lub wyszukiwać miejsca bez konieczności korzystania z Internetu. Nie musimy pobierać mapy całego kraju, może to być np. tylko wybrane województwo.
Organic Maps zdecydowanie polecamy osobom, które preferują nawigację pieszą bądź rowerową. Oprócz tego aplikacja ta jest niewiarygodnie szybka:
Jeżeli podróżujesz samochodem, bądź potrzebujesz mieć możliwość nawigacji off-roadowej, znacznie lepszym wyborem będzie OsmAnd. Niestety w naszej ocenie OsmAnd ma bardzo przekombinowany interfejs, zatem należy poświęcić mu trochę czasu na jego naukę. Ponadto wyznaczenie trasy trwa nieporównywanie dłużej niż w OrganicMaps.
Link do stron projektów: OrganicMaps oraz OsmAnd.
Sieć społecznościowa Scuttlebutt i aplikacja Manyverse
Manyverse (nie mylić z Metaverse) to klient sieci społecznościowej Scuttlebutt opartej o architekturę peer-to-peer, znaną między innymi z torrentów. Manyverse udostępnia takie funkcje jak dodawanie postów, wysyłanie prywatnych wiadomości, dawanie lajków, itd. Unikatową cechą jest to, że nie działa w chmurze należącej do wybranej korporacji. Wszystkie informacje o nowych treściach pobierane są bezpośrednio z urządzeń twoich znajomych za pośrednictwem lokalnej sieci WiFi lub Internetu. Nawet jeżeli jesteś offline, możesz w pełni wchodzić w interakcję ze społecznością, a gdy twój smartfon „spotka” się z innymi uczestnikami sieci natychmiast zsynchronizuje najnowsze aktualizacje.
Link do strony projektu: https://www.manyver.se/
Więcej o sieci Scuttlebutt możecie dowiedzieć się ze strony projektu:
Oversec — wysyłanie szyfrowanych wiadomości, także SMSów!
Aplikacja Oversec w przejrzysty sposób szyfruje i odszyfrowuje dowolny tekst w dowolnej aplikacji. Można jej używać do wymiany prywatnych, zaszyfrowanych i ukrytych wiadomości na czacie lub w poczcie e-mail albo do przechowywania własnych zaszyfrowanych notatek w telefonie. Dzięki Oversec możemy bezpieczenie wysyłać zaszyfrowane SMSy, a nasz odbiorca będzie wstanie odszyfrować ich treść po swojej stronie bez konieczności użycia Internetu.
Link do strony projektu: https://www.oversec.io/
Kiwix — dostęp offline np. do Wikipedii
Dzięki projektowi Kiwix możemy przeglądać skompresowane kopie całych stron internetowych, z których każda mieści się w pojedynczym pliku (.zim). Możesz zapisać dowolną stronę! Wyobraź sobie, że możesz przechowywać całą Wikipedię w offlineowej wersji na swoim urządzeniu, np. na smartfonie czy komputerze. Projekt jest nastawiony na dostęp do wartościowych materiałów edukacyjnych, w miejscach w których nie ma dostępu do Internetu.
Link do strony projektu: https://www.kiwix.org/
Wtyczka SingleFile — zapisywanie strony do jednego pliku
Każda współczesna przeglądarka internetowa umożliwia zapisanie strony internetowej na dysk naszego urządzenia. Jednak dzięki „świetnym” i „cudownym” webowym rozwiązaniom te zapisane strony często nie działają po zapisaniu prawidłowo. Taka strona jest rozsiana po wielu plikach na dysku (obrazki, pliki JavaScript, arkusze styli oraz plik HTML). Zadaniem wtyczki SingleFile jest możliwość zapisania strony do jednego pojedynczego pliku, który wygląda identycznie jak strona, którą odwiedzamy online. Dobrze radzi sobie z stronami, które dynamicznie doładowują zawartość.
SingleFile możecie znaleźć w wielu repozytoriach wtyczek:
- Firefox: https://addons.mozilla.org/firefox/addon/single-file
- Chrome: https://chrome.google.com/extensions/detail/mpiodijhokgodhhofbcjdecpffjipkle
- Microsoft Edge: https://microsoftedge.microsoft.com/addons/detail/efnbkdcfmcmnhlkaijjjmhjjgladedno
- Firefox Nightly na Androida: https://blog.mozilla.org/addons/2020/09/29/expanded-extension-support-in-firefox-for-android-nightly/
Syncthing — automatyczna wymiana plików bez chmury
Syncthing jest przydatną aplikacją, która umożliwia synchronizację plików pomiędzy wybranymi urządzeniami bez pośrednictwa podmiotów trzecich i Internetu. Potrafi działać bez serwera, a każde urządzenie będące w tej samej sieci lokalnej jest w stanie wymieniać automatycznie między sobą wybrane katalogi z plikami. W ten sposób synchronizuję między innymi plik bazy menadżera haseł KeePassXC. Jeżeli na jednym urządzeniu edytuję jego zawartość, to natychmiast dane te automatycznie propagują się do pozostałych urządzeń.
Link do strony projektu: https://syncthing.net/
Local Peer Discovery — udostępnianie dużych plików w sieci lokalnej
Za pośrednictwem torrentów okraszonych niesłusznie złą sławą i mianem technologii, dzięki której rozszerza się „piractwo”, możemy skutecznie i bez użycia Internetu dzielić się ogromnymi (i legalnymi!) plikami z innymi uczestnikami tej samej sieci lokalnej. Do tego celu służy funkcja Local Peer Discovery wbudowana w klienty sieci BitTorrent takie jak Deluge oraz Transmission. W hipotetycznej sytuacji, w której chcielibyśmy udostępnić szybko duży plik wśród 1000 osób na wielkiej hali — wystarczy postawić hotspot, podłączyć do niego wszystkie urządzenia i udostępnić dane przez plik torrent. Każdy uczestnik takciiej sieci musi posiadać klienta sieci BitTorrent, w którym podaje adres pliku, aby go pobrać.
NewPipe — klient umożliwiający pobieranie treści z YouTube'a
Od momentu, w którym Google ubiło z „prawnych powodów” aplikację YouTube Vanced, która umożliwiała np. słuchanie muzyki z wyłączonym ekranem bez YouTube Premium czy pobieranie filmów z YouTube'a, wiele osób z pewnością szuka alternatywy:
Tom Warren
Taką propozycją może być aplikacja NewPipe, dzięki której: pobierzecie bez problemu wideo lub sam dźwięk z YouTube'a w dowolnej wybranej przez siebie jakości, posłuchacie muzyki z wyłączonym ekranem czy też zasubskrybujecie kanał bez konieczności posiadania konta Google!
Link do strony projektu: https://newpipe.net/
youtube-dl — aplikacja do pobierania treści wideo z wielu stron
Youtube-dl to terminalowe narzędzie umożliwiające pobieranie filmów z wielu stron internetowych oferujących odtwarzanie plików wideo. Dzięki youtube-dl z łatwością pobierzecie film np. z cda.pl czy Facebooka na dysk swojego urządzenia. Pobrany plik pozostanie tak długo jak tylko go nie usuniesz lub twój dysk nie zostanie uszkodzony, w przeciwieństwie do Netflixa, który usuwa automatycznie pobrane pliki...
Link do strony projektu: https://yt-dl.org/
AntennaPod — aplikacja do podcastów
AntennaPod to fantastyczna aplikacja do słuchania podcastów, która korzysta z RSS do ich subskrybowania. Pozwala wyszukiwać podcasty w wielu bazach (w tym iTunesowej). Dzięki integracji z usługą gpodder, możemy synchronizować odsłuchane odcinki pomiędzy innymi urządzeniami, a kiedy zabraknie Internetu cieszyć się możliwością słuchania odcinków offline. AntennaPod umożliwia ustawienie automatycznego pobierania odcinków.
Link do strony projektu: https://antennapod.org/
SpotiFlyer — aplikacja do pobierania muzyki z wybranych serwisów streamingowych
SpotiFlyer jest mutliplatformową aplikacją, dzięki której pobierzecie muzykę z między innymi takich platform jak Spotify, Youtube Music czy SoundClound. Jedyne co wystarczy zrobić to wkleić link do wybranej playlisty, albumu czy piosenki i kliknąć pobierz!
Link do strony projektu: https://github.com/Shabinder/SpotiFlyer
Offpunk
Offpunk to terminalowe narzędzie pozwalające pobierać, synchronizować i organizować zawartość dostępną w protokole Gemini, w celu przeglądania offline.
Link do strony projektu: https://tildegit.org/ploum/AV-98-offline
Protokół Gemini szerzej omówiliśmy w odcinku pod tytułem Gemini. O internecie dla ludzi, nie dla korporacji:
Arkadiusz Wieczorek
Kiedy Internet jeszcze jest...
Oprócz sytuacji, w której jest lub nie ma Internetu, jest jeszcze całe spektrum, w którym Internet może być w różnym stopniu kontrolowany przez władze, korporacje lub dostawców Internetu. W wielu przypadkach rozwiązaniem może być skorzystanie z VPNa bądź anonimowych sieci takich jak Tor czy Freenet.
VPN — w roli proxy
O VPNie powiedzieliśmy wiele w następującym artykule oraz odcinku podcastu:
Kuba Orlik
Faktycznie w przypadku cenzury Internetu VPN może być naszym oknem na świat, niemniej jednak należy pamiętać, że istnieją metody wykrycia czy korzystamy z VPNa. Dostawcy usług i właściciele stron są w stanie odczytać z logów swoich serwerów nasz adres IP, który użyliśmy, a następnie ustalić, czy używa go wielu użytkowników. Na tej podstawie mogą sprawdzić, czy adres należy do któregoś z dostawców usług VPN i zablokować dostęp dla połączeń przychodzących z takiego adresu IP.
Prawie anonimowe sieci
O sieciach Tor oraz Freenet zrobimy jeszcze dedykowany, szczegółowy odcinek. Są to dwie różniące się od siebie sieci, które zapewniają pewną dozę anonimowości, np. poprzez zapobieganie analizy ruchu sieciowego. Zachęcam do zapoznania się stronami domowymi tychże projektów:
Pozostałe aplikacje i linki
- ArchiveBox — odpowiednik Internet Archive, ale self-hosted;
- SingleFileZ — Fork wtyczki SingleFile zapisujący stronę do samowypakowywalnego archiwum z rozszerzeniem HTML;
- gpodder — zarządzanie subskrypcjami podcastów pomiędzy wieloma urządzeniami;
- Pobieranie całych playlist z YouTube'a za pomocą narzędzi youtube-dl oraz ffmpeg;
- Wallabag — self-hosted alternatywa dla aplikacji Pocket;
- Prepping komputerów — artykuł od Purism;
- Radiokomunikacja dla amatorów — wykład Niebezpiecznika;
- Jami - audio/wideo komunikator, który można uruchomić offline;
- https://www.cgeo.org/;
- https://piratebox.cc/start;
- https://internet-in-a-box.org/;
- http://jasongriffey.net/librarybox/index.php;
- http://collapseos.org/