Od lat obserwujemy nasilające się uzależnienia od smartfonów i nie dotyczy to tylko młodych osób. Wystarczy przejść się po ulicy, przejechać się komunikacją miejską, by dostrzec jak wielu z nas wpatruje się w ekrany. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy są kolorowe, atrakcyjne treści, które podziwiamy na naszych ekranach.

Postęp! Technologiczny przełom! Rewolucja! Tego rodzaju słowa możemy zobaczyć w wielu recenzjach dotyczących smartfonów. Dla mnie są to bardziej kolejne iteracje, niż rewolucja w tym, jak postrzegamy czy korzystamy z urządzeń - zwłaszcza, jeżeli mówimy o smartfonach. W tym artykule wspomnę o uzależniającym aspekcie ekranów smartfonów, przedstawię zalety i wady stosowania trybu monochromatycznego oraz dark mode, i wskażę przydatne aplikacje chroniące nasze oczy.

Odcinek #19

Ten sam temat poruszamy w najnowszym odcinku podcastu, którego możecie posłuchać tutaj:


Uzależniające kolorowe pudełko

Trudno jest odwrócić wzrok od obrazków pełnych nasyconych barw. Producenci smartfonów zdają sobie z tego sprawę i tworzą sprzęty, które mają nas zachwycać. Smartfony stały się pudełkami pełnymi kolorów, które są w stanie angażować nas na wiele godzin każdego dnia!

Ponadto, producenci nie kryją się z tym i mówią wprost, że dzięki lepszemu ekranowi korzystanie z urządzenia mobilnego będzie bardziej wciągające. Poniżej cytat opisujący najnowszy ekran AMOLED 2X dostępny w Samsungu Galaxy S21 Ultra 5G:

The display can achieve peak brightness of up to 1500 nits, improving the contrast between dark and light aspects of digital content for a more brilliant picture quality, with a 3,000,000:1 contrast ratio to make your mobile experience more immersive.

Źródło: https://www.samsung.com/us/smartphones/galaxy-s21-ultra-5g/

Toksyczne aplikacje

Kiedy czujemy się przytłoczeni przez pochmurną czy jesienno-zimową aurę, telefon dla wielu z nas staje się kolorową ucieczką od szarości dla naszych oczu. Oglądanie treści pełnych kolorów jest przyjemne, ale ma również negatywny wpływ na nas. Idealnym tego przykładem jest Instagram, atakujący swoich odbiorców niezliczoną liczbą atrakcyjnych wizualnie postów:

Instagram na systemie iOS

Co więcej - prostota korzystania z Instagrama intensyfikuje niezdrowe nawyki, jak np. częste scrollowanie treści, strach przez pominięciem czegoś.

Dzieje się tak, ponieważ tego typu toksyczne aplikacje są projektowane, aby stymulować produkcję dopaminy w naszym organizmie. Wpływając tym samym na mechanizm zwany ośrodkiem, bądź układem nagrody. Ośrodek ten aktywuje się, aby skłaniać nas do wykonywania najważniejszych dla podtrzymania czynności życiowych. Mechanizm może działać w sposób całkowicie niekontrolowany, a wtedy mamy do czynienia z uzależnieniem.

Zwróćmy uwagę, że owe nagrody otrzymujemy bez jakiekolwiek wysiłku, wystarczy scrollować, klikać, otrzymywać lajki. Nasz organizm szybko adaptuje się do takich kompulsywnych zachowań powodujących wzmożoną produkcję dopaminy, w wyniku czego w pewnym momencie 15 minut spędzonych z aplikacją dziennie zamienia się w godzinę, itd. Można sobie z tym poradzić na kilka sposobów.

Nieinstalowanie aplikacji społecznościowych

Od wielu lat nie posiadam konta na Facebooku, nigdy nie założyłem konta na Instagramie, czy TikToku. Od kilku lat mam konto na Twitterze, które planuje wygasić na rzecz Mastodona.

Nigdy też nie instalowałem aplikacji serwisów społecznościowych na moim smartfonie, przez to mam mniejszą liczbę okazji do przeglądania treści w tego rodzaju serwisach. Jeżeli uważasz, że jakaś aplikacja na twoim smartfonie zbyt bardzo Cię angażuje i zabiera twój czas - spróbuj wprowadzić sobie limity na jej używanie lub usuń ją.

Tryb skali szarości

Jedną z radykalnych form ograniczania korzystania z smartfona jest włączenie trybu monochromatycznego. W systemie Android tego typu funkcję można znaleźć w ustawieniach dotyczących wyświetlacza bądź w ustawieniach deweloperskich pod nazwą Simulate color space:

Ekran ustawień LiveDisplay dostępny w LineageOS 17.1 (Samsung Galaxy A5 2015), ekran ustawień deweloperskich, launcher Trebuchet z włączonym trybem skali szarości.

Opcja Simulate color space jest dedykowana dla deweloperów, aby ci mogli zobaczyć, jak ich aplikacja prezentuje się dla osób z różnymi rodzajami zaburzeń rozpoznawania barw. W systemie iOS można znaleźć tego typu funkcję w ustawieniach dotyczących dostępności.

Zaletą tego podejścia jest fakt, że smartfon staje się całkowicie nieatrakcyjny pod względem wyświetlacza. Tryb ten pozwala skupić się bardziej na treściach w formie tekstu, niż grafik. Nie angażuje nas „barwnymi bodźcami” w formie np. stickerów, emoji, czy kolorowych, urokliwych zdjęć. Jestem pewien, że dłużej przyglądaliście się zamieszczonym zrzutom ekranów z Instagrama niż tym nudnym ustawieniom z mojego telefonu, prawda? 😇

Widoczną wadą tego rozwiązania jest np. robienie zdjęć, na szczęście dla użytkowników Androida jest na to sposób - o tym w dalszej części artykułu.

Ale tryb monochromatyczny to dla mnie za dużo

Jeżeli całkowite przejście na interfejs w skali szarości to dla Was za wiele, można spróbować posiłkować się ustawieniami umożliwiającym drobną desaturację obrazu. W przypadku systemu Android, producenci dodają swoje ustawienia umożliwiające takie zabiegi, często nazywając to profilem koloru. W niektórych wersjach open-source'owego LineageOS również możemy znaleźć takową opcję:

Ekran ustawień LiveDisplay umożliwiający zmianę profilu koloru

Mój ulubiony profil to Natural, który jak sama nazwa wskazuje, stara się odwzorować naturalne kolory. Niektóre wyświetlacze (głównie OLED oraz AMOLED) mają duży kontrast oraz nienaturalnie podbite nasycenie barw. Zmiana profilu koloru pomaga to zneutralizować.

Prawdziwy smartfonowy detoks!

Jeżeli chcielibyście połączyć oba powyższe podejścia dotyczące ekranu, jesteście posiadaczem Androida oraz posiadacie uprawnienia administratora w swoim własnym urządzeniu (co powinno być standardem), to dobrze się składa. Aplikacja DetoxDroid sprawi, że telefon stanie się mniej rozpraszający:

Źródło: https://detoxdroid.flx-apps.com

Oferuje ona cztery główne funkcje:

  • włączanie trybu skali szarości, umożliwiając przy tym wybranie aplikacji, które mają pozostać w trybie kolorowym;
  • automatyczne uruchamianie trybu Do Not Disturb;
  • wykrywanie momentu, w którym zaczęliśmy przewijać treści bez końca i blokowanie tej możliwości;
  • spauzowanie DetoxDroid w dowolnym momencie, kiedy tego potrzebujemy.

Warto podkreślić, że DetoxDroid aktualnie jest we wczesnej fazie rozwoju, co oznacza, że może zawierać błędy.

Dark mode

W ciągu ostatnich lat większość mainstreamowych aplikacji, stron internetowych czy nawet całe mobilne systemy otrzymały tryb ciemny zwany również dark modem.

Źródło: https://medium.com/microsoft-design/designing-for-dark-mode-more-than-flipping-a-switch-c21fb38722d2

Entuzjaści dark mode'a powtarzają co najmniej dwie zalety dotyczące korzystania z tego trybu:

  • mniejsze zużycie baterii w przypadku ekranów OLED / AMOLED;
  • mniejsze zmęczenie oczu kiedy korzystamy z smartfona w kiepskich warunkach oświetleniowych.

Zmniejszenie zużycia baterii

Dark mode oferuje mniejsze zużycie baterii w przypadku ekranów OLED, zwłaszcza kiedy jasność naszego ekranu ustawiona jest na 100%.

W tej technologii każdy z punktów: czerwony, zielony, niebieski, czasami dodatkowy biały - świecą niezależnie. Zatem w przypadku kiedy należy wyświetlić czarny piksel, wszystkie punkty są wygaszone, przez co urządzenie zużywa mniej baterii. Wbrew obiegowej opinii, oszczędność w zużyciu baterii dotyczy nie tylko czystej czerni, ale także ciemnych odcieni szarości.

Redukcja niebieskiego światła

Naturalnie kiedy korzystamy z dark mode'a, redukujemy ilość wytwarzanego niebieskiego światła. Wiele źródeł mówi o tym, że nadmierna ekspozycja oczu na niebieskie światło może tłumić wydzielanie melatoniny - hormonu odpowiedzialnego za prawidłowy sen w nocy. Warto tutaj zaznaczyć, że smartfony emitują śladowe ilości niebieskiego światła. Co więcej, podczas przygotowywania materiałów do tego artykułu, znalazłem sprzeczne informacje mówiące, o tym jakoby niebieskie światło nie było tak szkodliwe jak powszechnie sądzono.

Nie jestem zwolennikiem korzystania z ciemnego trybu w celu redukcji niebieskiego światła. Niebieskie światło możemy również wycinać przez wykorzystanie:

  • aplikacji, czy wbudowanych funkcji systemowych;
  • użycie filtrów wbudowanych w monitor;
  • adaptacyjnej jasności;
  • ręcznego zmniejszenia jasności ekranu.

Aplikacje redukujące niebieskie światło

Obecnie większość popularnych systemów operacyjnych w tym mobilnych, jest wyposażona w funkcję umożliwiającą redukcję niebieskiego światła w zależności od pory dnia i położenia geograficznego. W Windowsie funkcja ta nazywa się Night light, natomiast Apple nazywa to Night Shift.

Na Linuksie również

Osobiście bardzo lubię pracę przy komputerze z ograniczonym niebieskim światłem. W tym celu korzystam z funkcji Night Light wbudowanej w linuksowe środowisko graficzne Gnome 3 w systemie operacyjnym Manjaro:

Funkcja Night Light dostępna w linuksowym środowisku graficznym Gnome 3

Jeżeli wasz system operacyjny nie posiada takiej funkcji albo nie jesteście zadowoleni z jej działania, to istnieje szereg otwartoźródłowych aplikacji, które realizują tę funkcję.

Ustawienie jasności poniżej dostępnego progu w Androidzie

Jak wspomniałem wcześniej niższa jasność równa się mniejszej ekspozycji niebieskiego światła. W repozytorium F-droid możemy znaleźć prostą aplikację o nazwie Dimmer, której zadaniem jest ustawienie jasności poniżej dostępnego progu:

Dimmer dodaje dodatkowe kontrolki, które są dostępne po rozwinięciu górnego panelu.

Dark mode a astygmatyzm

W Europie i Azji astygmatyzm dotyka od 30 do 60% osób dorosłych, sam zaliczam się do tego grona. Jest to choroba, która przez zazwyczaj niewłaściwą budowę rogówki powoduje, że światło, zamiast skupiać się na siatkówce, skupia się przed nią lub poza nią:

Źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Astigmatism_(Eye).png

Kiedy korzystam z ciemnego motywu z dużą ilością tekstu, widzę poświatę wokół kształtów, litery samoistnie zlewają się. Dzieje się tak dlatego, że korzystanie z dark mode wymaga szerszego rozwarcia soczewki, aby wpuścić więcej światła. W przypadku jasnego motywu soczewka jest bardziej zwężona co poprawia ostre widzenie.

Programiści i ich dark motywy w edytorach kodu

Ciemny czy jasny motyw to kwestia upodobania (nawet dla programisty). Wiele osób nie zdaje sobie sprawy że jest w stanie sprawniej czytać ciemny tekst na jasnym tle, niż na odwrót. Pracując wiele godzin z kodem, preferuję jasny motyw (nawet nocą), mój ulubiony motyw to Solarized Light:

Solarized Light

podczas gdy wielu moich znajomych z branży preferuje pracę z ciemnymi motywami, np.:

Dracula Theme

Dark mode jest domyślny w wielu edytorach. Jeżeli nigdy nie próbowałeś/próbowałaś trybu jasnego, to warto go spróbować! Jeżeli nie będziesz widzieć różnicy, to możesz ze spokojem wybrać tryb kierując się estetyką. Niektóre osoby jednak z uwagi na budowę ich oczu są zmuszone kierować się ergonomią. 😉

Zostań naszym patronem!

Jeżeli po lekturze naszego bloga lub podcastu uważasz, że robimy dobrą robotę i poruszamy ważne tematy, to zachęcamy Cię do wyrażenia swojego wsparcia na platformie Patronite.      

Źródła

Materiały o smartfonowych uzależnieniach:

Dark mode, astygmatyzm:

Niebieskie światło, a sen:

Aplikacje, inne materiały:

Zdjęcie w tle autorstwa Verne Ho